Wielu analityków przez całe dziesięciolecia była skłonna widzieć strategię, jako najwyższy dział sztuki wojennej. Słowo „strategia” pochodzi z języka greckiego Pierwotnie oznaczało sztukę dowodzenia wojskami przez naczelnych wodzów (strategów) i z tego względu strategia tradycyjnie kojarzona była z problemami przygotowania i prowadzenia wojny.

 

W V wieku p.n.e. strategiem był nazywany dowódca wojskowy (stratos - oddział wojskowy, agein - prowadzić). Dowódca nie miał żadnej kompetencji w dziedzinie wojskowej, ponieważ był wybierany przez obywateli raczej na podstawie siły swej wymowy (zapowiedzi, czego dokona) niż na podstawie sprawdzonych umiejętności i doświadczenia  

 

Przez wieki swego rozwoju strategia zajmowała się całokształtem zasad, środków i sposobów prowadzenia wojny długo zakres jej analiz nie wykraczał poza sprawy organizacji wojska, umiejętności jego przemieszczania, koncentracji, pokonywania przestrzeni, zaopatrzenia, rozpoznawania terenu, zabezpieczania flank, zdobywania informacji, przygotowania do bitwy, takich zagadnień z nią związanych, jak atak, pościg, odwrót Sztuka strategii rozwija się i komplikuje wraz z rozwojem samego zjawiska wojny: od wojen rytualnych, toczonych nawet po XVIII wiek, które nie były wojnami na śmierć i życie; przez wojny ograniczone co do celu (np. dynastyczne); wojny podboje - toczone w celu trwałego poddania przeciwnika swojej woli, zajęcia jego terytorium, zagarnięcia czy eksploatacji jego bogactw, zawładnięcia czy zniszczenia jego dorobku i ludności; wojny masowe ideologiczne, w których chodziło o narzucenie lub przywrócenie jakiegoś porządku społecznego, nierzadko w międzynarodowej skali, w toku których dokonuje się ogromna, krwawa przemoc, spustoszenia materialne, nie przestrzega się praw i obyczajów, dochodzi do zabijania na wielką skalę, zbiorowych egzekucji, bombardowań strategicznych, gdzie także chodzi o złamanie morale ludności cywilnej, której działania wojenne nie oszczędzają, lub przeciwko której są wprost skierowane; wojny domowe, często okrutne i bezlitosne; religijne - bardzo często nazywanymi wojnami astrategicznymi, to znaczy w ich toku działania nie podlegają kalkulacji strat do zysku (ich irracjonalny charakter powoduje, że koszty przewyższają stawkę konfliktu).

 

Gdy dochodziło do zdefiniowania pojęcia strategii - występowała duża ilość propozycji. Celowym będzie, przedstawienie kilku ujęć tej definicji w literaturze wojskowej różnych państw:

 

+ Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979, s. 414-415 - Strategia wojenna, najwyższa dziedzina sztuki wojennej, obejmująca teorię i praktykę obronnego przygotowania państwa, sił zbrojnych oraz planowania i prowadzenia na skalę strategiczną działań wojennych oraz kierowania nimi. Przedmiotem strategii wojennej jest gotowość obronna państwa i gotowość bojowa sił zbrojnych oraz założenia, sposoby i zasady prowadzenia różnych form działań strategicznych dla realizowania celów określonych przez politykę. Strategia wojenna jest wspólna dla wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Istota, charakter i cele polityki własnego państwa (koalicji) i kraju (krajów) potencjalnego przeciwnika określają kierunki rozwoju strategii wojennej. Szczególne miejsce obok polityki, zajmuje potencjał wojenno-ekonomiczny państwa i koalicji państw. Stąd też w badaniach i opracowywaniu założeń teoretycznych strategii wojennej potencjał ekonomiczny własnego państwa (koalicji) i państwa (kolacji) potencjalnego przeciwnika, uwzględnia się jako jeden z podstawowych czynników determinujących cele, zadania i charakter strategii wojennej, określający kierunki jej rozwoju, zwłaszcza w aspekcie materialnym, przygotowania państwa do obrony w wypadku krajów socjalistycznych i do agresji w wypadku państw o charakterze imperialistycznym.

 

+ Mała Encyklopedia Wojskowa, Warszawa 1971, t. III, s. 215—217 - Teoria i praktyka przygotowania i prowadzenia wojny, jej poszczególnych kampanii i najważniejszych operacji; główna część składowa sztuki wojennej. Do strategii jako teorii należy m.in.: badanie ogólnych prawidłowości walki zbrojnej wynikających z doświadczeń ubiegłych wojen i aktualnego stanu wiedzy wojskowej; badanie aktualnych poglądów prawdopodobnych przeciwników na sposób prowadzenia wojny i ich potencjału ekonomicznego, militarnego i moralnego; badanie warunków i charakteru ewentualnej przyszłej wojny; opracowanie zasad przygotowania kraju i sił zbrojnych do wojny, prowadzenia walki zbrojnej oraz zasad materialnego i technicznego zabezpieczenia działań wojsk, a także opracowania ogólnych zasad kierowania siłami zbrojnymi i wojną w całości. Do zadań strategii jako praktyki, dotyczącej działalności wojskowo-politycznego kierownictwa państwa i naczelnego dowództwa, należy m.in.: podejmowanie decyzji strategicznych i planowanie przygotowania kraju do wojny; kierowanie przygotowaniem sił zbrojnych do wojny; kierowanie całością sił zbrojnych w toku trwania wojny.  

 

+ Bolszaja Sowietskaja Encyktopedija, Moskwa 1956, t. XLI, s. 65 - Strategia wojenna zajmuje się przygotowaniem i prowadzeniem wojny, kampanii wojennych i operacji strategicznych. Strategia wojenna rozpatruje działalność wyższego dowództwa wojskowego w zakresie przygotowania i prowadzenia wojny oraz działań wojennych. Rozpatruje ona prawidłowości przygotowania oraz prowadzenia walki zbrojnej, ustalając na tej podstawie formy i sposoby organizacji przygotowania i wykorzystania sił zbrojnych kraju (koalicji) dla osiągnięcia zwycięstwa. Ważniejsze zadania strategii: badanie środków walki prawdopodobnych przeciwników, ich ekonomicznych, moralnych i wojskowych możliwości; określanie form i sposobów walki zbrojnej oraz kierunków rozwoju sił zbrojnych; wszechstronne przygotowanie sił zbrojnych i prawdopodobnych teatrów działań wojennych do wojny. Podczas wojny strategia wojenna - uwzględniając cele polityczne i konkretną sytuację strategiczną — uaktualniać plany wojny i najbliższej kampanii wojennej, dzieli siły i środki na teatry działań wojennych i kierunki strategiczne, określa najwłaściwsze formy i sposoby przygotowania oraz prowadzenia operacji strategicznych i kampanii wojennych, organizuje współdziałanie strategiczne sił zbrojnych.

 

+ Strategia wojenna, Warszawa 1964, s. 20 - Strategia wojenna jest systemem poglądów naukowych na prawidłowości wojny, jako walki zbrojnej prowadzonej w imię określonych interesów klasowych. Na podstawie studiów doświadczenia wojen, sytuacji wojskowo-politycznej, ekonomicznych i moralnych możliwości kraju, nowych środków walki i poglądów prawdopodobnego przeciwnika, bada ona warunki i charakter przyszłej wojny, sposoby jej przygotowania i prowadzenia, rodzaje sił zbrojnych i zasady ich strategicznego wykorzystania, a także zasady materiałowego i technicznego zabezpieczenia oraz kierownictwa wojną i siłami zbrojnymi. Jednocześnie jest to dziedzina politycznej działalności najwyższego kierownictwa wojskowo--politycznego, naczelnego dowództwa i wyższych sztabów, dotycząca sztuki przygotowania kraju i sił zbrojnych do wojny i prowadzenia walki zbrojnej w konkretnych warunkach historycznych.

 

+ Andriej Greczko, Siły zbrojne państwa radzieckiego, Warszawa 1975, s. 348-349, 351 - Strategia jest częścią składową sztuki wojennej. Obejmuje ona teorię i praktykę przygotowania wojsk do wojny, sprawy planowania i prowadzenia wojny, wykorzystania rodzajów sił zbrojnych i kierowania nimi. Strategia opiera się na doktrynie wojennej oraz ekonomicznych możliwościach kraju. Równocześnie bezpośrednio wynika ona z polityki państwa i jest jej podporządkowana. Rozróżniamy strategię prowadzenia wojny jako takiej, jej główną linię, główny cel strategiczny oraz strategię prowadzenia wojny na poszczególnych kierunkach w celu wykonania określonych zadań strategicznych, osiągnięcia poszczególnych celów strategicznych.

 

+ The Enyclopedia Americana, New York 1958, t. XXV, s. 712-716 Strategy military. - W sensie ogólnym strategia (nazywana czasem wielką lub narodową) jest sztuką i nauką rozwijania i wykorzystania sił politycznych, ekonomicznych, psychicznych i wojskowych narodu w czasie pokoju i wojny w celu maksymalnego zabezpieczenia polityki narodowej. W znaczeniu wojskowym jest sztuką i nauką wykorzystania sił zbrojnych dla realizacji polityki narodowej przy użyciu siły lub zagrożeniu jej użyciem. Strategia wojenna musi pozostawać w zgodzie ze strategią narodową. Powinna zapewnić nienaruszalność terytorialną kraju, przygotować siły zbrojne do działań ofensywnych, zapewnić utrzymanie rezerw oraz posiadanie sił zbrojnych gotowych do podjęcia działań w początkowym okresie wojny. Strategia powinna przygotować warunki do prowadzenia wojen globalnych, ograniczonych i konwencjonalnych. Strategia ma zapewnić bezpieczeństwo zaplecza, realizację planów wykorzystania sił zbrojnych oraz współdziałanie koalicyjne.

 

+ James M.Gavin, Wojna i pokój w erze przestrzeni międzyplanetarnej, Warszawa 1961, s. 194 - Strategia, z reguły, zajmuje się takimi przedsięwzięciami na większą skalę, które służą do wprowadzenia w grę sił zbrojnych w decydującym punkcie i w możliwie najlepszych warunkach, podczas gdy taktyka dotyczy tego, czego się dokonuje w samym starciu. Strategia może więc być nazywana umiejętnością wyższego dowodzenia, podczas gdy taktyka jest umiejętnością kierowania wojskami.

 

+ Encyclopedia Britannica, London 1947, t. XXI, s. 453—455 Scope of strategy. - Strategia koordynuje użycie wszystkich zasobów narodu dla osiągnięcia politycznego celu wojny. Strategia określa potrzeby sił zbrojnych, powoduje rozwój zasobów narodowych, dzieli te zasoby między gospodarkę narodową i siły zbrojne. Siły zbrojne nie są jedynym narzędziem strategii. Strategia rozciąga swoje wpływy na finanse, dyplomację, handel i etykę. Wielka strategia w odróżnieniu od strategii nie ogranicza się do wojny lecz rozpatruje problemy istniejące również po jej zakończeniu. Powinna ona stosować takie środki nacisku i tak nimi oddziaływać, aby uniknąć strat w okresie pokoju. "Czysta strategia" jest "sztuką generałów". Jej sukces zależy głównie od zapewnienia zgodności między zakładanymi celami a wydzielonymi do ich osiągnięcia środkami. Strategia jest nauką opierającą się na sztuce stosowania zasad. Możemy przejść do krótszej definicji strategii jako "sztuki rozdziału i użycia środków wojennych dla urzeczywistnienia celów polityki podobnie jak taktyka jest zastosowaniem strategii na niższym poziomie, tak strategia jest zastosowana na niższym poziomie "wielkiej strategii". Rola wielkiej czyli wyższej strategii polega na koordynowaniu i kierowaniu wszystkimi zasobami narodu lub związku narodów dla osiągnięcia politycznego celu wojny określonego przez wielką politykę.

 

+ Grande Larousse Encyclopedique, Paris 1961, t. IX, s. 1020 Strategie. - Strategia jest sztuką łączenia działań sił zbrojnych dla osiągnięcia celu politycznego. Siła, zabezpieczenie działań, ekonomia sił - stanowią tradycyjne zasady strategii. Strategia jest sztuką koordynowania działań zbrojnych, politycznych, ekonomicznych i moralnych. jest dziedziną działania rządu i naczelnego dowództwa. Strategia ogólna zajmuje się uruchamianiem różnego rodzaju środków dla osiągnięcia celów ustalonych przez politykę danego państwa czy też koalicji. Strategia posługuje się zasadami: siły zapewniającej przewagę nad przeciwnikiem; zabezpieczenia działań, które ma uniemożliwić zaskoczenie przez przeciwnika; ekonomii sił, umożliwiającej wykonanie zadania, zachowanie środków dla zabezpieczenia działań, tworzenie odwodów. Strategii nie można uważać za naukę, której rozwój da się przewidzieć.

 

+ Andre Beaufre, Wstęp do strategii, Warszawa 1968, s. 30, 36—37 - Istota strategii tkwi w abstrakcyjnej grze, która wynika z przeciwieństwa woli dwóch stron. Jest więc sztuka dialektyki sił, albo jeszcze ściślej sztuka dialektyki woli stosująca siłę dla rozwiązania konfliktu... Jeżeli ze względu na przedmiot i metodę, istnieje jedna strategia, to z punktu widzenia zastosowania dzieli się ona z kolei na strategie specjalistyczne. Na szczycie tych strategii znajduje się strategia totalna, podporządkowana bezpośrednio rządowi a więc polityce-mająca za zadanie opracowanie zasad prowadzenia wojny totalnej. Jej rola polega na określeniu właściwego zadania i na łączeniu różnych strategii ogólnych-politycznej, ekonomicznej, dyplomatycznej i wojskowej. Czym jest strategia? Współczesne pojęcie strategii,

 

+ R. Kuźniar, Polityka i siła, Warszawa 2006 W ostatnich dekadach, zachodzi zjawisko, które rozmywa zatraca aspekt semantyczny terminu STRATEGIA upowszechnia się, przenosi do różnych dziedzin i obszarów ludzkiej aktywności i ulega wreszcie banalizacji skutkiem używania, które wskazuje na nieznajomość jego znaczenia. trafia, co jest jak najbardziej zrozumiałe, a wręcz pożądane, nie tylko do polityki, a później gospodarki również do handlu, badań naukowych, przemysłu kosmetycznego (np. „strategia antyzmarszczkowa”) czy zabawkarskiego, gdzie oprócz niewątpliwie rozwijających umysł niczym szachy gier strategicznych oferowane są gry komputerowe o tej samej nazwie, prowadzące do mentalnej i osobowościowej prymitywizacji. Choć wcześniej polityk stawał się „strategiem” jedynie, gdy toczył wojnę, stając na czele wojska współcześnie najdobitniej rozbrzmiewa strategia, jako umiejętność [sztuka] łączenia całości dostępnych zasobów, środków, metod, reguł dla urzeczywistnienia pewnego pomysłu, osiągnięcia określonego celu politycznego.